پرسپولیس | ||||
نام کامل | باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس تهران | |||
---|---|---|---|---|
لقب(ها) | ارتش سرخ[۱] سرخپوشان[۲] سرخپوشان پایتخت[۳] |
|||
بنیانگذاری | دی ۱۳۴۲[۴] | |||
ورزشگاه | ورزشگاه آزادی تهران |
|||
گنجایش | ۸۴.۴۱۲ نفر[۵] | |||
مالک | وزارت ورزش و جوانان | |||
مدیرعامل | محمدرضا رویانیان | |||
سرمربی | یحیی گل محمدی | |||
لیگ | لیگ برتر ایران | |||
فصل قبل | لیگ برتر ایران، ۱۲ام | |||
|
||||
فصل جاری |
باشگاه فوتبال پرسپولیس تهران یک باشگاه فوتبال ایرانی است که در سال ۱۳۴۲ در شهر تهران، پایتخت ایران بنیانگذاری شدهاست.[۶]
پرسپولیس در جام خلیج فارس بازی میکند و پس از سال ۱۳۴۷، در تمامی ادوار برگزارشده در بالاترین سطح لیگ فوتبال ایران حضور داشتهاست.[۷] این باشگاه پرافتخارترین[۸][۹] و پرهوادارترین[۱۰] باشگاه فوتبال در ایران است و شهرآورد این تیم با استقلال، مهمترین بازی باشگاهی در ایران است.همچنین بر پایهگذارش کنفدراسیون فوتبال آسیا، پرسپولیس به عنوان پرهوادارترین تیم فوتبال آسیا شناخته شدهاست و پس از آن دالیان چین و الهلال عربستان در رتبههای بعدی قرار دارند.[۱۱][۱۲]
پرسپولیس از آغاز تاریخ خود، ۹ بار در بالاترین دسته لیگ فوتبال ایران به قهرمانی رسیده (یک جام منطقهای، ۲ جام تخت جمشید، ۴جام آزادگان و ۲ جام خلیج فارس) و از این جهت رکورددار است. ۵ بار قهرمانی در جام حذفی ایران و یک قهرمانی در جام برندگان جام آسیا از دیگر قهرمانیهای مهم پرسپولیساند.
فدراسیون بینالمللی تاریخ و آمار فوتبال این باشگاه را در رده چهارم برترین باشگاههای فوتبال آسیا در قرن بیستم اعلام کردهاست.[۱۳] همچنین طبق ردهبندی برترین تیمهای باشگاهی جهان در سال ۲۰۱۲ میلادی، تیم فوتبال پرسپولیس تهران با ۷۵ امتیاز و کسب رتبه ۲۹۵ جهان، سومین تیم ایرانی و در بین تیمهای قاره آسیا در مکان سی و سوم قرار گرفت.[۱۴]
تاریخچه
پیش از انقلاب
دهه ۱۳۴۰
بازیکنان آغازگر نخستین بازی رسمی باشگاه پرسپولیس (پس از پیوستن شاهینیها) برابر تاج در روز۱۶ فروردین ۱۳۴۷ در ورزشگاه امجدیه.[۱۵] مربی پرسپولیس پرویز دهداری بود.[۱۶] |
باشگاه ورزشی پرسپولیس متعلق به «شرکت سی. آر. سی» در دی ماه سال ۱۳۴۲ به دست علی عبدُه در اوینو جاده قدیم شمیرانات بنیانگذاری شد. باشگاه اصلاً در بولینگ و چند ورزش دیگر فعال بود (بولینگ عبده) و یک تیم فوتبال در دسته دوم تهران داشت.[۱۸][۱۱][۱۹][۲۰] در آن سو، و در تاریخ ۱۸ تیر ۱۳۴۶؛ باشگاه شاهین که در دهه ۱۳۴۰ بازیکنان زیادی در تیم ملی ایران داشت و در میان مردم محبوب بود، به دستور سازمان ورزش و تفریحات ایرانرسماً منحل شد.[۲۱][۲۲] با رایزنیهای عبده با پرویز دهداری (مربی شاهین) و مسعود برومند (سرپرست شاهین)، بیشتر بازیکنان باشگاه شاهین به پرسپولیس پیوستند و باعث شهرت و محبوبیت آن شدند.[۱۱][۱۹][۲۲][۲۳] دهداری مربی و برومند سرپرست پرسپولیس شدند و باشگاه توانست در مسابقات ردهبندی دستههای کشور در گروه خود اول شود و به بالاترین دسته لیگ فوتبال ایران راه یابد.[۱۱] آنها در مسابقات قهرمانی آسیا (مسابقاتی که میان تیمهای ایرانی برای شرکت در جام باشگاههای آسیا برگزار شد) نیز قهرمان شدند و به عنوان نخستین نماینده ایران به جام باشگاههای آسیا رفتند.[۱۱][۲۴][۲۵]
در سال ۱۳۴۸، محمود خیامی، مدیر کارخانه ایران ناسیونال که از هواداران شاهین بود تصمیم گرفت برای تبلیغ خودروی تازهتولید پیکان از بازیکنان پرسپولیس استفاده کند[۱۱] و پس از امضای پروتکل همکاری با عبده[۲۳] بازیکنان پرسپولیس به شکل دستهجمعی به باشگاه پیکان کوچیدند[۱۹] و با این تیم موفق به کسب مقام قهرمانی در جام جام باشگاههای تهران ۱۳۴۸ شدند، در حالی که پرسپولیس در جایگاه یازدهم قرار گرفت.[۲۶] یک سال بعد بازیکنان به پرسپولیس بازگشتند و تحت رهبری حسین فکری،[۲۳] پس از تاج در جای دوم جام باشگاههای تهران ۱۳۴۹ قرار گرفتند.[۲۷] در همین سال دست پرسپولیس از جام منطقهای هم کوتاه ماند.[۲۸]
دهه ۱۳۵۰ تا انقلاب
در سال ۱۳۵۰، پرسپولیس تحت مربیگری آلن راجرز[۲۳] در دومین دوره جام منطقهای به قهرمانی رسید.[۲۹] یک سال بعد، عبده اعلام کرد باشگاه پرسپولیس حرفهای است[۲۳][۱۹] و بازیکنانش فقط در بازیهای حرفهای شرکت خواهند کرد. بنابراین بازیکنان به دو دسته تقسیم شدند و عدهای در تیم حرفهای و عدهای در تیم آماتور عضویت یافتند.[۳۰] در آن سال مسابقات فوتبال کشوری در ایران برگزار نگردید، و پرسپولیس که در جام باشگاههای تهران ۱۳۵۱ با تیم آماتورهایش شرکت کردهبود، در میان ۱۶ تیم در جای یازدهم قرار گرفت.[۳۱] در آن دوره پرسپولیس در ورزشگاه اختصاصی خود موسوم به ورزشگاه آپادانا[۳۲] تمرین میکرد و عبده برای فعال نگهداشتن تیم اصلی، باشگاههای صاحبنامی همچونسائوپائولو و چلسی را برای بازی دوستانه به تهران آورد.[۳۰] اما در سال ۱۳۵۲ به دلیل عدم وجود زیرساختهای فوتبال حرفهای در ایران[۱۱] و اعتراضخسروانی به آتابای، رئیس وقت فدراسیون فوتبال ایران[۳۰] عبده پس از فروش ورزشگاه باشگاه فعالیت حرفهای پرسپولیس را منحل کرد.[۲۳][۱۹][۳۲]
پرسپولیس در این سالها، کمکم از مکتب شاهین فاصله گرفت.[۱۱]
جام تخت جمشید در سال ۱۳۵۲ بازگشایی شد. در ۵ دورهای که از این جام برگزار شد، پرسپولیس همواره از بهترین تیمها بود و به ۲ قهرمانی (۱۳۵۲ و۱۳۵۴) و ۳ نایبقهرمانی (۱۳۵۳، ۱۳۵۵ و ۱۳۵۶) رسید.[۱۱][۳۳][۲۳] جام تخت جمشید ۱۳۵۷ نیز در حال انجام بود که با رویدادن انقلاب نیمهکاره ماند. پرسپولیس در این جام با یک امتیاز کمتر از شهباز دوم بود.[۳۴]
پرسپولیس تا پایان جام تخت جمشید پرافتخارترین باشگاه فوتبال ایران بود.[۱۱]
پس از انقلاب
انقلاب و دهه ۱۳۶۰
پس از انقلاب، باشگاه تحت تاثیر آن قرار گرفت و لیگ کشوری فوتبال ایران منحل شد.[۱۷] بسیاری از بازیکنان تیم عوض شدند،[۱۱][۳۵] اما توانستند در جام شهید اسپندی (۱۳۵۸) قهرمان شوند.[۲۳] با آغاز جنگ ایران و عراق و دهه ۱۳۶۰، لیگ فوتبال سراسری ایران همچنان تعطیل بود (تا سال ۱۳۶۸ که جام قدسبرگزار گردید) و پرسپولیس تنها در جام باشگاههای تهران شرکت میکرد.[۱۹] این باشگاه در ۱۰ دوره برگزاری این جام در دهه ۶۰، به ۷ قهرمانی و ۲ نایبقهرمانی دست یافت.[۲۳][۳۶] در سال ۱۳۶۶، پرسپولیس در کنار قهرمانی در جام حذفی تهران و جام باشگاههای تهران، موفق به کسب اولین قهرمانی خود در جام حذفی ایران هم شد تا در یک سال ۳ جام بگیرد.[۲۳]
دهه ۱۳۷۰
دهه ۱۳۷۰، برای باشگاه موفقیتآمیز بود و با یک قهرمانی در جام برندگان جام آسیا[۳۷] آغاز شد. پرسپولیس در ۱۰ دوره جام آزادگان شرکت کرد و به ۴ قهرمانی و ۳ نایبقهرمانی دستیافت.[۲۳][۳۸] این باشگاه در این سالها از پایههای اصلی تیم ملی فوتبال ایران بود،[۳۹] تا جایی که در جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه ۹ نفر از ۲۲ بازیکن ایران در آن زمان عضو این تیم بودند.[۴۰] پرسپولیس در این دهه به ۲ قهرمانی جام حذفی و ۳ بار سومی جام باشگاههای آسیا نیز دست یافت.[۲۳][۲۴]
دهه ۱۳۸۰
با آغاز دهه ۱۳۸۰، لیگ برتر فوتبال ایران راهاندازی شد و پرسپولیس در نخستین دوره آن قهرمان شد.[۴۲][۴۳] فصل بعد، پرسپولیس از نخستین دوره لیگ قهرمانان آسیا حذف شد[۴۴] و در لیگ نتایج خوبی نگرفت. این سالها آغاز دورانی بود که سالنامه رسمی باشگاه آن را «دوران جدال با بحران» نامیدهاست، تا جایی که پرسپولیس حتی مقام ۹ام لیگ را هم تجربه کرد.[۲۳] دو فصل بعد، پرسپولیس پس از ۶ سال دوری از جام در جام خلیج فارس ۸۷-۱۳۸۶ به قهرمانی رسید[۴۱] و این دهه را با دو قهرمانی متوالی در جام حذفی (۸۹-۱۳۸۸ و ۹۰-۱۳۸۹) به پایان برد.[۴۵]
نام، نماد و رنگ
پرسپولیس یک واژهٔ یونانی به معنای شهر پارسی است که از دو واژهٔ «پرسه» (به یونانی: Πέρσης) به معنای پارسی و «پولیس» (به یونانی: Πόλις) به معنای شهر تشکیل شدهاست. یونانیان باستان به پارسه یا تخت جمشید، پایتخت دودمان هخامنشیان، پرسپولیس میگفتند.[۴۶]
در سال ۱۳۶۰، سازمان تربیت بدنی نام بولینگ عبده را به مجموعه ورزشی شهید چمران تغییر داد و قرار شد پرسپولیس از سال ۱۳۶۱، با نام دیگری فعالیت کند.[۴۷] بازیکنان در اعتراض به این تصمیم، در بازی با هما در جام باشگاههای تهران حاضر نشدند و قهرمانی این مسابقات را از دست دادند.[۳۵][۴۷] در دی ۱۳۶۵، پرسپولیس تحت پوشش بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی قرار گرفت. بنیاد مستضعفان تصمیم گرفت نام تیم را به «آزادی» تغییر دهد. بازیکنان با این تغییر نام موافق نبودند.[۴۷] در ۲۷ بهمن ۱۳۶۵، نام باشگاه رسماً به «پیروزی» تغییر یافت. اداره کل تربیت بدنی استان تهران در اطلاعیهای اعلام کرد که «این تغییر نام به پیشنهاد بازیکنان صورت گرفتهاست.»[۴۸] با این وجود، رسانهها و مردم ایران بیشتر نام پرسپولیس را به کار میبرند.[۴۷]
در آگهی ثبت نمادی که شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس در سال ۱۳۷۰ به ثبت رسانده، این توضیح آمدهاست: «کلمه پرسپولیس و علامت فانتزی. تصویر جامی که از دو طرف با دو سر اسب هخامنشی تلاقی دارد.»[۴۹]
رنگ قرمز یکی از مهمترین نمادهای باشگاه فوتبال پرسپولیس به شمار میآید. به جز فصل ۸۶-۱۳۸۵ و چند بازی لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۰۹ که بازیکنان پرسپولیس لباسهای راهراه سفید و قرمز پوشیدند،[۵۰][۵۱] از آغاز همواره رنگ اصلی پیراهن پرسپولیس قرمز بودهاست. از این رو آنان را «ارتش سرخ»[۱] و «سرخپوشان»[۲] مینامند. پیراهن دوم باشگاه نیز به طور سنتی سفید بودهاست. از فصل ۹۰-۱۳۸۹ پیراهن دوم باشگاه به رنگ مشکی تغییر کرد که در پی آن در فصل ۹۱-۱۳۹۰ نیز این رنگ به عنوان رنگ دوم پیراهن باشگاه برگزیده شد.[۵۲] در یک نظرسنجی که پیش از لیگ دهم از سوی پایگاه خبری باشگاه پرسپولیس انجام شد، ۴۲ درصد از هواداران، رنگ مشکی و ۱۷ درصد رنگ سفید را برای رنگ پیراهن دوم باشگاه برتری دادهاند.[۵۳]
مدتها بر سر قانونی بودن استفاده از نام پرسپولیس یا پیروزی بحثهایی بر سر زبانها بود تا اینکه سرانجام در ۲۲ فروردین ۱۳۹۱، محمد رویانیان، مدیرعامل وقت باشگاه پرسپولیس، از رأی قطعی دادگاه برای بازگشت برند پرسپولیس خبر داد. لذا برای همیشه نام پیروزی از داخل پرانتز جلوی نام پرسپولیس برداشته شد.[۵۴]
پرسپولیس در فرهنگ عامه و رسانهها
پرسپولیس به عنوان یک باشگاه فوتبال، کاملاً در میان مردم ایران شناختهشدهاست.[۱۸] عادل فردوسیپور در مجله ورلدساکر در این باره مینویسد: «نخستین پرسشی که هواداران فوتبال در ایران از یکدیگر میپرسند این است که قرمز هستی یا آبی؟»[۶] رسانههای ایران به شدت اخبار این باشگاه را پوشش میدهند و «حاشیه»های زیادی پیرامون افراد حاضر در باشگاهاست.[۵۵] افکار عمومی ایران امروز نیز همانند دیگر جوامع،[۵۵][۵۶] تحت تاثیر این رسانههای ورزشی قرار دارند.[۵۷][۵۸] در چند سال اخیر بیش از ۵۰ وبگاه در فضای اینترنت با نام پرسپولیس وجودداشتهاست. برخی از این وبگاهای هواداری و خبری، خود را «سایت کانون هواداران پرسپولیس» و یا «سایتی رسمی» معرفی میکنند. دستهای از این وبگاهها که خط مشی حمایتی یا مخالفتی با گروه یا اشخاص خاصی دارند، منتسب به لیدرها و افراد نزدیک به اشخاص مرتبط با باشگاه دانسته میشوند.[۵۹]
در پی پوشش گسترده اخبار باشگاه و شعارهای خاص روی سکوهای ورزشگاه،[۶۰] در سالهای اخیر امنیت شغلی مدیران عامل و مربیان این باشگاه همواره در خطر قرار داشتهاست.[۵۵] جان دیوردن، نویسنده وبگاه گل در گزارشی با نام «تردید آسیا: آیا مربیگری پرسپولیس بزرگترین و دشوارترین کار در فوتبال آسیا است؟»، جو رسانهها را «جانوری ترسناک» و مربیگری این تیم را «شغلی پرفشار» توصیف میکند.[۵۵]
در فصل ۸۷-۱۳۸۶ که به قهرمانی پرسپولیس در جام خلیج فارس منتهی شد، فیلم مستندی با نام مردان پرسپولیس درباره این باشگاه ساختهشد. قرار بود قسمت دوم این فیلم در سال بعد ساخته شود که با مخالفت داریوش مصطفوی، مدیرعامل آن زمان پرسپولیس این فیلم ساختهنشد.[۶۱] سانسور و کیفیت پائین ساخت این فیلم با انتقادهایی همراه بود.[۶۲]
همچنین در دهههای ۱۳۴۰، (عزیز اصلی) ۱۳۵۰ (محراب شاهرخی) و ۱۳۷۰ (احمدرضا عابدزاده، علی پروین، حمید استیلی و افشین پیروانی) نیز شماری از بازیکنان این باشگاه در فیلمهای سینمای ایران به بازیگری پرداختند.[۶۳]
در سال ۱۳۸۸، پرسپولیس به عنوان نخستین باشگاه ایرانی ساخت سرود رسمیاش را با همکاری داریوش خواجهنوری، خواننده و گیتاریست ایرانی آغاز کرد.[۶۴]این ترانه «آهنگ سرخ» نام دارد و بازیکنان سابق باشگاه آن را خواندهاند.[۶۵] پیش از این نیز خوانندگانی مانند فرزین برای پرسپولیس خواندهبودند.[۶۴] قاسم افشارنیز در دهه ۷۰ آلبومی با نام «قرمزته» منتشر کردهبود.[۶۶]
پرسپولیس و سیاست
در دوران پهلوی
پیشزمینهها (پیش از ۱۳۴۷)
پیش از شکلگیری پرسپولیس، خاستگاه آن یعنی شاهین درگیر جریانات سیاسی شدهبود و سیاست میراث پرسپولیس از شاهین بود.[۲۲] مردم کوچه و خیابان، شاهین را مرکز جریان ضدشاهنشاهی میدانستند[۲۲] و اکثر هواداران شاهین از مخالفان بودند.[۶۷] جریانات سیاسی و نفوذ پرویز خسروانی باعث انحلال شاهین شد.[۲۲][۱۷]
رابطه پرسپولیس و دربار (۱۳۵۷-۱۳۴۷)
پس از انحلال شاهین، هوادارانش به جهت حضور بازیکنان شاهین در پرسپولیس، از سال ۱۳۴۷ به این تیم گرویدند و تا سال ۱۳۵۷، سکوهای پرسپولیس، کمابیش جایگاه مخالفان شاه محسوب میشد.[۲۲] تاج که نماد حکومت شاهنشاهی محسوب میشد[۲۲] نیز در تقابل و رقابت با این پرسپولیس قرار گرفت.[۱۷]
به جز علی عبده، ارتشبد محمد خاتم( فرمانده نیروی هوایی شاهنشاهی ایران ) و فاطمه پهلوی، عضوی از خانواده سلطنتی ایران نیز به پرسپولیس نزدیک بودند و کماکان رابطه خوبی با پرویز خسروانی نداشتند.[۲۲] بنابراین پرسپولیس جایگاه مناسبی برای مخالفان بود چرا که مانند شاهین «ظاهر مخالف» نداشت.[۲۲]عبده نزد خانواده شاه محبوبیت داشت، چنانچه افتتاح طبقه دوم بولینگ عبده توسط محمدرضا و فرح پهلوی انجام شد؛ اما پس از سال ۱۳۵۴ و درگذشت خاتم، روابط عبده با فاطمه پهلوی و دربار رو به تیرگی گرایید.[۲۲]
در دوران جمهوری اسلامی
اوایل انقلاب و دهه ۶۰ (۱۳۷۰-۱۳۵۷)
پس از انقلاب، پرسپولیس به مانند تاج، در دست انقلابیون قرار گرفت، ملی شد و تغییر نام داد؛[۱۷] و سپس تحت نظر بنیاد مستضعفان قرار گرفت.[۲۲] به نوشته هوشنگ شهابی در دانشنامه ایرانیکا، حکومت جدید پس از انقلاب دل خوشی از فوتبال نداشت و مخالفان شاه معتقد بودند که او برای دور نگهداشتن جوانان از سیاست، تب فوتبال را در جامعه رواج میدادهاست.[۱۷] در دهه ۶۰ تقابل فوتبال و سیاست بارها منجر به تحریک تماشاگران و سکوهای پرسپولیس شد[۲۲][۱۷] و این مهر تائیدی بود بر دیدگاه حکومت که تب فوتبال بر ضد انقلاب است.[۱۷] در این دهه محمد دادکان و محمدحسن انصاریفرد از جمله بازیکنان پرسپولیس بودند که در دوران بازیگری خود وارد جریانات سیاسی شدند.[۲۲]
دهه ۷۰ و آغاز ورود سیاسیون (۱۳۸۰-۱۳۷۰)
به طور کلی (و به شکل خاص در باشگاه استقلال) اولین جرقه ورود سیاسیون و سیاست به فوتبال در سال ۱۳۶۹ زدهشد.[۲۲] سیاست در قبال فوتبال آرامتر شد و پوشش تلویزیونی مسابقات افزایش یافت.[۱۷] پرسپولیس و استقلال در این دهه درگیر جناحبندیهای سیاسی شدند اما تا پیش از دوم خرداد جناحبندیهای آنان تقریباً نامشخص بود.[۲۲]
در سال ۱۳۷۲ به اصرار حسن غفوریفرد، پرسپولیس زیر نظر فردی از کابینه هاشمی رفسنجانی (حسین محلوجی) قرار گرفت.[۲۲]
در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۷۶ علیرغم انتظارات، امیر عابدینی، مدیرعامل وقت پرسپولیس و جمعی از بازیکنان در اقدامی از علیاکبر ناطقنوری حمایت کردند و در آن سو علی فتحاللهزاده، مدیرعامل وقت استقلال به همراه بازیکنان و مربیان در نامهای سرگشاده به حمایت از محمد خاتمی پرداختند. این آخرین باری بود که دو باشگاه بدین شکل علنی و صریح موضعگیری سیاسی کردند.[۲۲]
دو سال بعد، در ۲۰ تیر ۱۳۷۸ یعنی دو روز پس از واقعه کوی دانشگاه، در حالی که جامعه هنوز دچار التهاب بود و «با وجود شایعات و مشکلات، در فضایی نهچندان دلچسب و گرم»،[۶۸] بازی سنتی پرسپولیس–استقلال در فینال جام حذفی با آرامش برگزار شد و علیرغم تلاشهای انجامشده برای تحریک تماشاگران، هیچ شعار سیاسی شنیده نشد.[۲۲]
دهه ۸۰ (۱۳۹۰-۱۳۸۰)
پس از آن که در سال ۱۳۸۰، رای دادگاه به تعلق پرسپولیس به دولت صادر شد، محسن مهرعلیزاده، رئیس وقت تربیت بدنی تلاش کرد که در ترکیب هیئت مدیره پرسپولیس از افراد متمایل بهاصلاحطلبی استفاده نماید.[۲۲] پس از آغاز دوران ریاست جمهوری محمود احمدینژاد و برگزاری انتخابات شورای اسلامی شهر تهران، یاران احمدینژاد توافق کردند تا پرسپولیس زیر نظر شهرداری تهران به کار خود ادامه دهد.در این چند سال اخیر باشگاه پرسپولیس بین همچون توپی بین این مدیر آن مدیر پاس میشد تا اینکه در زمستان90 به محمد رویانیان سپرده شد.که هیچ گونه سابقه ورزشی و تیم داری تا از قبل از آن نداشته و به عقیده بساری با استفاده از لابی دولتی و قدرت به این سمت رسیده و از روی به کار آمدن حواشی متعدیا را برای باشگاه به ارمغان آورده[۲۲]
ورزشگاه و زمین تمرین
ورزشگاه خانگی
پیش از انقلاب
پرسپولیس پیش از ساخته شدن ورزشگاه آزادی، بازیهای خود را در ورزشگاه امجدیه (ورزشگاه شهید شیرودی) برگزار میکرد و زمانی که بنیانگذاری شدهبود، ورزشگاهی مجهز به استخر، زمین ژیمناستیک و بولینگ در مجموعه بولینگ عبده (شهید چمران کنونی) داشت. این مجموعه در مرداد ۱۳۵۷ آتش گرفت.[۳۵]
عبده در شهرک اکباتان زمینی خرید و در آنجا یک ورزشگاه فوتبال با نام «آپادانا» بنا کرد. پرسپولیس به علت کمبود امکانات برای هوادارانش و همکارینکردن دیگر باشگاهها، تنها یک بازی در ورزشگاه آپادانا انجام داد و پس از آن، از آپادانا به عنوان زمین تمرین استفاده کرد. به دلیل حمایت نکردن دیگر باشگاههای ایران از حرفهایگری پرسپولیس، عبده در سال ۱۳۵۲ ورزشگاه آپادانا را به ارزش ۲۰۰٬۰۰۰ تومان به باشگاه راهآهن فروخت ورزشگاه آپادانا امروز ورزشگاه راهآهن نامیده میشود و در همسایگی ورزشگاه شهید دستگردی قرار دارد. پس از انقلاب، در سال ۱۳۵۹ بنیاد مستضعفان و جانبازان داراییهای باشگاه را مصادره کرد.[۳۲] [۳۵]
پس از انقلاب
- باشگاه پرسپولیس ورزشگاه اختصاصی ندارد و برای بازیهای خانگی خود ورزشگاه آزادی تهران را اجاره میکند تیم ملی فوتبال ایران و استقلال تهران نیز در این ورزشگاه به میدان میروند.در پی بازسازی چمن ورزشگاه آزادی در فصل ۸۲-۸۱، پرسپولیس بازیهای خانگی خود را در ورزشگاه تختی برگزار کرد
در روزهای پایانی سال ۱۳۸۴، وبگاه رسمی باشگاه خبرهایی دربارهٔ این که پرسپولیس «ورزشگاه شهر قدس» را خریدهاست، منتشر کرد؛اما این ماجرا به علت مشکلات مالی و حقوقی باشگاه پایان یافت و به ثمر نرسید
زمین تمرین
پیش از انقلاب، زمینهای تمرین پرسپولیس ورزشگاه آپادانا[۳۲] و بولینگ عبده[۳۵] بود. وقتی بولینگ عبده مصادره شد پرسپولیس در تپههای داوودیه تمرین میکرد.[۳۵]
در سالیان اخیر، تمرینات تیم اصلی بیشتر در ورزشگاه کارگران انجام میشد.[۶۹] در شهریور ۱۳۸۷، پس از انتقال باشگاه راهآهن به شهرری، پرسپولیس ورزشگاه راهآهن را به ارزش ۱۵۰ میلیون تومان برای یک سال اجاره کرد و پس از ۳۵ سال به ورزشگاه خانگی دیرین خود در شهرک اکباتان بازگشت.[۷۰][۷۱] هماکنون تیم اصلی پرسپولیس در ورزشگاه شهید درفشیفر تمرین میکند.[۷۲] تیمهای پایه نیز در ورزشگاه امام رضا تمرین و بازی میکنند.[۲۳][۷۳]
هواداران و هماوردان
هواداران
پرسپولیس باشگاه پرهواداری است.[۱۸][۶] بر پایه نظرسنجیهای انجام شده باشگاه پرسپولیس به عنوان پرهوادارترین باشگاه فوتبال ایران معرفی شدهاست.[۱۰] و بنا بر اعلام وبگاه رسمی، باشگاه برای هوادارنش ارزش بسیاری قائل است.[۷۴] با این که باشگاه پرسپولیس در تهران قرار دارد، در سراسر ایران هوادار دارد و در بازیهای خارج از خانه نیز عده زیادی برای تشویق آنها به ورزشگاه میروند.[۱۸][۶] این باشگاه در امارات متحده عربی[۷۵] وقطر[۷۶] نیز هوادارانی دارد. عادل فردوسیپور در مجله ورلدساکر مینویسد: «پرسپولیس با بیش از ۳۰ میلیون هوادار به عنوان محبوبترین باشگاه آسیا شناخته میشود.»[۶] بنا بر نوشته همشهریآنلاین، کنفدراسیون فوتبال آسیا در فهرستی پرسپولیس را بالاتر از الهلال عربستان و دالیان چینپرهوادارترین باشگاه آسیا معرفی کردهبود.[۱۱] همچنین، این باشگاه رکورد پرتماشاگرترین بازی لیگ قهرمانان آسیا را با ۹۶٫۲۰۰ نفر تماشاگر در سال ۲۰۱۲ و در بازی با الغرافه قطر، در اختیار دارد.[۷۷]رکورد قبلی پرتماشاگرترین بازی لیگ قهرمانان آسیانیز مربوط به بازی پرسپولیس و بنیادکار ازبکستان با حضور ۹۵،۲۲۵ نفر در سال ۲۰۰۹ می باشد که در اختیار پرسپولیس بوده است.
هماوردان
استقلال تهران
بازی میان پرسپولیس و استقلال، دو باشگاه پرهوادار و پرافتخار ایران، مهمترین مسابقهٔ باشگاهی فوتبال در ایران است.[۶] رکورد بیشترین گل زده و شکست ناپذیری (شش بازی رسمی) در داربی تهران در اختیار تیم پرسپولیس تهران است. همچنین نخستین بازی دو تیم در روز ۱۶ فروردین ۱۳۴۷، نخستین بازی رسمی پرسپولیس بود که با نتیجهٔ بدون گل پایان یافت.[۷۸] فردای آن روز، روزنامه کیهان ورزشی (مهمترین روزنامه ورزشی آن زمان) روی جلد خود هیچ چیز از بازی ننوشت و تیتری از فوتبال دخترها داشت.[۷۹] بر خلاف گذشته، امروزه این بازی همواره با حساسیت بالا و تماشاگران زیاد همراهاست و برگزاری آن بازتابهای زیادی در ایران دارد.[۶][۸۰] معمولاً این بازی را حدود ۱۰۰.۰۰۰ نفر در ورزشگاه آزادی تهران تماشا میکنند.[۶] این شهرآورد گاهی به خشونت میان بازیکنان، و درگیری میان هواداران میانجامد و هولیگانها به ناوگان حمل و نقل عمومی از جمله اتوبوسها آسیب میزنند.[۸۰][۸۱] مجله ورلدساکر در شماره ژوئیه ۲۰۰۸ خود، فهرستی از ۵۰ شهرآورد دنیا منتشر کرد؛ و شهرآورد تهران را در رتبه ۱ام آسیا و ۲۲وم جهان قرار داد.[۸۲]
سپاهان اصفهان
با این که پرسپولیس و سپاهان هر دو از باشگاه فوتبال شاهین به وجود آمدند، در گذشته بازی این دو هماوردی محسوب نمیشد. با آغاز جام خلیج فارس و قهرمانی باشگاههای اصفهانی در جامهای فوتبال ایران، به اهمیت بازیهای رودرروی باشگاههای اصفهان و تهران افزودهشد. پس از نبرد قهرمانی پرسپولیس و سپاهان در جام حذفی ۸۵-۱۳۸۴ و لیگ برتر ۸۷-۱۳۸۶، این حساسیت و اهمیت دوچندان شد، به گونهای که هماکنون این هماوردی از مهمترین بازیهای دو باشگاه در هر فصل است.[۸۳][۸۴]
آمار و ترینها
- تیم فوتبال پرسپولیس تهران پرطرفدارترین تیم ایران[۱۰] و آسیا میباشد.[۱۱][۸۵]
- پرسپولیس چهارمین تیم برتر آسیا در قرن بیستم میباشد.[۸۶]
- تیم فوتبال پرسپولیس در میان تیمهای باشگاهی ایران با ۹ عنوان قهرمانی در لیگ و پنج عنوان قهرمانی جام حذفی و در مجموع با ۱۴ عنوان قهرمانی، پرافتخارترین تیم باشگاهی تاریخ ایرانمیباشد.[۸۷][۸۸]
- بازی پرسپولیس و الغرافه قطر در ۲۹ فروردین ۱۳۹۱ به عنوان پرتماشاگرترین بازی تاریخ لیگ قهرمانان آسیا شناخته شد.[۸۹][۹۰][۹۱]
- تیم فوتبال پرسپولیس تنها تیمی است که در کل ادوار برگزاری لیگ ایران همواره در بالاترین سطح آن بازی کرده است. [۹۲]
- تیم فوتبال پرسپولیس تهران تا به امروز دارای بیشترین لژیونر در بین تیمهای ایرانیست.[۹۳]
- پرسپولیس تهران در سال ۱۳۵۰ و در جریان مسابقات لیگ سراسری ایران، در ۱۴ دیدار لیگ صاحب ۱۳ برد و یک باخت شد. براین اساس پرسپولیس آن سال موفق شد ۹۳ درصد از کل امتیازات موجود را به خود اختصاص داده و از این حیث صاحب رکورد شود.[۹۴]
- پرسپولیس تهران در سال ۱۳۷۳ با کسب ۵۵ امتیاز از ۲۲ بازی با کسب رکورد ۲.۵ امتیاز از هر بازی رکوردعجیبی خلق کرد.[۹۵]
- بهترین میانگین گل زده یک تیم ایرانی٬ متعلق به پرسپولیس تهران است.پرسپولیس در سال ۱۳۵۰ موفق شد در ۱۴ بازی ۴۵ گل یعنی ۳/۲ گل در یک بازی به ثمر رساند و پرسپولیس از این حیث در ایران رکورددار است.[۹۶]
- پرسپولیس در لیگ تختجمشید سال ۱۳۵۴ پس از ۳۰ بازی ،تنها ۱۲ گل یعنی میانگین ۰/۴ گل در هر بازی دریافت کرد که از این حیث رکورددار است.[۹۷]
- پرسپولیس در جریان لیگ تختجمشید سال ۱۳۵۴ در ۳۰ بازی ،تنها ۱۲ گل دریافت کرد که از این حیث رکورددار مانده است.[۹۸]
- پرسپولیس صاحب یکطرفهترین و قاطعترین قهرمانی در یک فصل شده است.sسرخپوشان در لیگ سال ۱۳۷۷ توانستند ۶۵ امتیاز گرفته و قهرمان شوند. تیم دوم یعنی استقلال با ۵۳ امتیاز و ۱۲ امتیاز کمتر دوم شد که پرسپولیس تهران از این حیث رکورددار است.[۹۹]
- رکورد شکستناپذیری در تاریخ فوتبال ایران را پرسپولیس با ۴۳ بازی ثبت کرده است.پرسپولیس از روز ۱۹ دی ۱۳۵۰ که بازنده میدان شد، تا روز چهارم خرداد ۱۳۵۳ که در لیگ دوم تختجمشید یک بر صفر به تاج تهران باخت در ۴۳ بازی (۸۶۵ روز) در رقابتهای گوناگون برابر حریفان مختلف خود نباخت و رکورد شکستناپذیری فوتبال ایران را به دست آورد.[۱۰۰]
- رکورد پیروزی متوالی در تاریخ لیگ فوتبال ایران را پرسپولیس با ۱۴ بازی ثبت کرده است.پرسپولیس از روز ۲۴ مهر ۱۳۷۷ که در لیگ هشتم آزادگان ۱-۰ فولاد خوزستان را برد، تا روز ۲۱ اسفند۱۳۷۷ در ۱۴ بازی متوالی حریفان خود را شکست داد و رکورددار پیروزی متوالی تاریخ لیگ فوتبال ایران شد.[۱۰۱]
- پرسپولیس تهران تنها تیمیست که توانسته بدون شکست قهرمان لیگ فوتبال ایران شود.پرسپولیس در جریان لیگ تختجمشید سال ۱۳۵۲ توانست بدون شکست قهرمان ایران شود.[۱۰۲]
- پرسپولیس تهران رکورددار قهرمانیهای متوالی در لیگ فوتبال ایران است.پرسپولیس سه بار به طور متوالی قهرمان لیگ شدهاست.(۵۱ و ۵۲)، (۷۴ و ۷۵) و (۷۷ و ۷۸).[۱۰۳]
- پرسپولیس تنها تیم تاریخ فوتبال ایران است که ۱۶ قهرمانی در ۱۶ سال (۱۳۶۵ تا ۱۳۸۱)در مسابقات رسمی شامل:لیگ باشگاههای تهران، جام حذفی ایران و تهران، جام برندگان آسیا و لیگ فوتبال ایران کسب نموده است.[۱۰۴]
- پرسپولیس تهران بههمراه سایپا البرز تنها تیمهایی هستند که در یک فصل موفق به کسب هردو جام (لیگ ایران و جام حذفی ایران) شدهاند.پرسپولیس در فصل ۱۳۷۷-۷۸ موفق به دابلکاپ (قهرمانی همزمان در جام حذفی و لیگ) شد.[۱۰۵]
- پرگلترین بازی شهرآورد تهران با نتیجه ۶-۰ به سود تیم فوتبال پرسپولیس تهران در جریان نخستین دوره جام تختجمشید در ۱۶ شهریور ۱۳۵۲ به پایان رسیده است.
- قاطعترین برد یک تیم در تاریخ لیگ مربوط به برد پرسپولیس تهران مقابل شاهین بوشهر در فصل ۷۳ و با نتیجه ۱۰-۱ بوده است که این نتیجه در تاریخ فوتبال ایران یک رکورد است و هنور هیچ تیمی در یک بازی لیگ موفق به دو رقمی کردن گل های خود نشده است.[۱۰۶]
- قهرمان نخستین دوره لیگ برتر ایران(جام خلیج فارس) پرسپولیس تهران میباشد.
- پرسپولیس پس از قهرمانی در اولین دوره لیگ تخت جمشید(۱۳۵۲) اولین کاپ رسمیمسابقات را دریافت کرد که توسط یک طراح ایرانی ساخته شده بود؛ جامی مرکب از نمادهای تخت جمشید که نخستین جام رسمی لیگ ایران محسوب میشد.[۱۰۷]
- در سال ۲۰۱۲ پرسپولیس توانست در ۳ مسابقه و در جریان ۳ جام معتبر به تیمهای رقیب ۶ گل بزند.
- در جریان رقابتهای لیگ قهرمان باشگاههای آسیا
- در جریان لیگ برتر فوتبال ایران
- در جریان رقابتهای جام حذفی ایران
آمار و ترینهای بازیکنان و مربیان
- صفر ایرانپاک از پرسپولیس با بهثمر رساندن ۷ گل در شهرآورد تهران٬آقای گل شهرآورد تهران است.
- رکورد حفظ دروازه در ایران متعلق به بهرام مودت، دروازهبان وقت پرسپولیس است که موفق شده ۸۴۲ دقیقه دروازه خود را بسته نگاه دارد.مودت در جریان مسابقات لیگ سوم تختجمشید در سال ۱۳۵۴ ٬از اوایل مسابقه با ذوبآهن در روز ۱۹ اردیبهشت ۱۳۵۴ تا روز ۲۷ شهریور ۱۳۵۴ که از ملوان گل خورد، برابر ابومسلم، آبوبرق اهواز، سپاهان، برق شیراز، بانک ملی، صنعت نفت،راهآهن و آرارات (۸بازی پیاپی)گل نخورد. ۷۲۰ دقیقه و اضافه شدن دقایق بازی ملوان و ذوبآهن، این رقم را به ۸۴۲ دقیقه رسیدهاست.[۱۱۱]
- غلامرضا رضایی بازیکن تیم فوتبال پرسپولیس تهران با زدن گل در ثانیه ۱۱ دیدار با فجر سپاسی شیراز در ۱۰ دی ۱۳۹۱ عنوان زننده سریعترین گل تاریخ لیگ برتر ایران را به دست آورد.[۱۱۲][۱۱۳]
- حمید استیلی و مهدی مهدویکیا تنها گلزنان تیم ملی فوتبال ایران در جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه بودهاند که هردو از بازیکنان پرسپولیس محسوب میشوند.
- تاکنون مهدی مهدویکیا، علی دایی ٬ خداداد عزیزی و علی کریمی موفق به دریافت جایزه بهترین بازیکن آسیا شدهاند که همگی بازیکنان مزبور سابقه بازی در پرسپولیس تهران را دارند.
- علی دایی و علی کریمی ٬که هردو از پرسپولیس تهران لژیونر شدهاند٬تنها بازیکنان ایرانی هستند که در لیگ قهرمانان اروپا بازی کردهاند.
- علی دایی که از باشگاه پرسپولیس لژیونر شده است، توانسته به عنوان تنها بازیکن ایرانی در لیگ قهرمانان اروپا گلزنی کند.
- مهدی مهدویکیا کاپیتان پرسپولیس در سال ۲۰۱۲ به عنوان یکی از ۱۱ بازیکن برتر قرن بیستم در تیم هامبورگ انتخاب شد.[۱۱۴][۱۱۵][۱۱۶]
- علی کریمی و محسن بنگر (هر دو از بازیکنان وقت پرسپولیس) از سوی فدراسیون فوتبال آسیا به عنوان ۲ تن از ۵ نامزد کسب جایزه بازیکن سال آسیا قرار گرفتند.[۱۱۷]
- محمود خوردبین، سرپرست تیم پرسپولیس در سال ۱۳۸۶ به همراه پرسپولیس تهران جام قهرمانی هفتمین دوره لیگ برتر را بالای سر برد تا صاحب رکورد بیشترین قهرمانی با یک تیم شود.[۱۱۸]
- بهروز رهبریفر با شش عنوان قهرمانی، پرافتخارترین بازیکن لیگ است؛ پنج قهرمانی با تیم پرسپولیس و یک قهرمانی با پاس تهران.[۱۱۹]
- بیوک وطنخواه٬سرمربی پرسپولیس در لیگ ۱۳۵۴ توانست در سن ۳۳ سالگی٬ این تیم را قهرمان کرد و عنوان جوانترین مربی قهرمان تاریخ لیگ ایران را به خود اختصاص دهد.[۱۲۰]
- افشین قطبی مربی سابق پرسپولیس اولین مربی لژیونر تاریخ ایران است که در یک لیگ دیگر(جی لیگ) مربیگری کرده است.
- بیوک وطنخواه٬ سرمربی پرسپولیس در لیگ ۱۳۵۴ ٬نخستین مربی ایرانی بود که توانست تیمی را در لیگ ایران قهرمان کند.[۱۲۱]
- رکورد بیشترین حضور در شهرآورد تهران متعلق به علی پروین است. علی پروین تا قبل از داربی ۶۶، در ۶۶درصد دوئلهای سرخابیها حاضر بوده است! او با ۴۳ حضور در شهرآورد تهران، در شرایطی رکورددار است که از این تعداد ۲۳عنوان در کسوت مربیگری و ۲۰ عنوان در کسوت بازیکنی بوده است.[۱۲۲]
- جوانترین گلزن شهرآورد تهران ٬ مهدی مهدویکیا از پرسپولیس تهران است که با ۱۹سال و ۳۵۶روز در شهرآورد ۴۳ تهران٬ در ۲۰ تیر ۱۳۷۶ موفق به گلزنی شد.[۱۲۳]
- در سال ۱۳۵۱ مجله دنیای ورزش٬ بهترینهای لیگ ۱۳۵۰ را انتخاب و در جشن بزرگی آنها را معرفی کرد. علی پروین بهترین بازیکن، صفر ایرانپاک بهترین گلزن و همایون بهزادی محبوبترین بازیکن٬ شناخته شدند؛همگی از پرسپولیس![۱۲۴]
- نخستین آقای گل لیگ فوتبال ایران حسین کلانی از پرسپولیس در سال ۱۳۴۹ میباشد.[۱۲۵]
- حسین کلانی مهاجم پرسپولیس تهران در بازی مقابل تاج شیراز که سرخپوشان ۶-۰ بردند، ۴ گل به ثمر رساند و بدین ترتیب اولین هتریک پرسپولیس و اولین هتریک لیگ ایران را در سال۱۳۴۹ رقم زد.[۱۲۶]
- سریعترین هتریک شهرآورد تهران در شهرآورد ۷۴ توسط ایمون زاید ظرف مدت ۹ دقیقه از پرسپولیس تهران رقم خورد.(۲ فوریه ۲۰۱۲)[۱۲۷]